หน้าที่ของตับ

ตับเป็นอวัยวะที่ใหญ่และมีหน้าที่ในการสร้างสารที่มีความสำคัญต่อร่างกายเช่น สารห้ามเลือด น้ำตาล โปรตีน ภูมิคุ้มกัน และยังทำหน้าทีกำจัดสารพิษออกจากร่างกาย การเจาะเลือดโดยทั่วไปต้องการดูว่าตับมีการอักเสบหรือไม ่แต่แพทย์จะสั่งตรวจการทำงานตับในกรณีตรวจร่างกายประจำปี หรือตรวจในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการตัวเหลืองตาเหลือง หรือ บวม  สิ่งที่แพทย์จะตรวจได้แก่

เมื่อไรแพทย์จะสั่งเจาะเลือดตรวจการทำงานของตับ

แพทย์จะสั่งตรวจเลือดการทำงานของตับเมื่อมีอาการหรืออาการแสดงว่าเป็นโรคตับ หรือมีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคตับ

อาการแสดงโรคตับอักเสบ 

• อ่อนแรง อ่อนเพลีย
• เบื่ออาหาร ไม่อยากอาหาร
• ปวดท้อง,แน่นชายโครงข้างขวา ท้องบวมมีน้ำในท้องหรือท้องมาน
• ภาวะดีซ่าน (Jaundice) คือมีอาการ ตัวเหลือง ตาเหลือง
• ปัสสาวะสีเข้ม
• คันที่ผิวหนัง

ผู้ที่มีความเสี่ยงการโรคตับ

• ผู้ที่มีประวัติหรือมีโอกาสเป็นไวรัสตับอักเสบ
• ดื่มดื่มสุราหรือเบียร์มาก
• มีประวัติครอบครัวเป็นโรคตับ
• เมื่อท่านรับประทานยาที่อาจจะมีผลข้างเคียงทำให้ตับอักเสบ เช่น Statin INH Rifampinหรือสมุนไพร หรือวิตามิน ในปริมาณและขนาดที่อาจจะสามารถทำลายตับได้
• ภาวะอ้วน น้ำหนักเกิน และ/หรือ เป็นเบาหวาน

การตรวจการทำงานของตับ

ตรวจหาโปรตีนที่สร้างจากตับได้แก่ Total protein

โปรตีนนี้สร้างในตับ มีหลายโรคที่ทำให้ค่าโปรตีนนี้สูงหรือว่าต่ำได้แก่ โรคตับ โรคไต มะเร็ง ขาดอาหารโปรตีนที่ตรวจได้แก่

1. Globulin เป็นโปรตีนที่สร้างจากตับและเม็ดเลือดขาวทำหน้าที่ต่อสู่กับเชื้อโรค ค่านี้ต่ำอาจจะพบได้ในหลายๆโรค นอกเหนือจากโรคตับ
2. Albumin เป็นโปรตีนที่สร้างจากตับ หากตับเกิดเสียหายก็ไม่สามารถที่จะสร้างโปรตีนชนิดนี้ทำให้โปรตีนนี้ต่ำเป็นผลให้เกิดอาการบวมที่เท้า และทั่วร่างกายค่าปกติ 3.4 - 5.4 g/dL. เราอาจจะพบว่าค่านี้ต่ำกว่าปกติในภาวะ

• ท้องมานหรือมีน้ำในท้อง ascites
• ถูกไฟไหม้ burns (extensive)
• โรคไตอักเสบ glomerulonephritis
• โรคตับ เช่นตับอักเสบ ตับแข็ง liver disease ( hepatitis, cirrhosis, or hepatocellular necrosis "tissue death")
• ลำไส้ไม่ดูดซึมอาหาร malabsorption syndromes (for example,Crohn's disease,sprue, or Whipple's disease)
• ขาดอาหาร malnutrition
• ไตรั่ว nephrotic syndrome

3. Prothrombin ( factor II ) เป็นโปรตีนที่สร้างในตับทำหน้าที่ทำให้เลือดแข็งตัว การวัดค่าโปรตีนนี้จะวัดระยะเวลาในการแข็งตัวของเลือด โดยปกติใช้เวลา 10-15 นาที หากการแข็งตัวของเลือดใช้เวลานานกว่านี้แสดงว่าตับเกิดการเสียหายหรืออาจจะเกิดจากยาหรือขาดวิตามินเค Prothrombin time
4. การตรวจ Enzyme จากตับ ได้แก่ ALT และ AST เป็น Enzymeในตับที่ช่วยในการสร้าง aminoacid และโปรตีน หากมีการทำลายหรือการอักเสบของตับจะมีการหลั่ง enzyme ออกจากตับสู่กระแสเลือด Alanine aminotransferase [ALT] หรือ SGPT (serum glutamate pyruvate transaminase) เป็นโปรตีนที่พบมากในตับ และไต พบน้อยในกล้ามเนื้อ หัวใจและตับอ่อน หากตรวจพบว่าระดับ ALT สูงพบได้ในโรค ตับอักเสบ ตับแข็ง

Asparate aminotransferase [AST] หรือ SGOT (serum glutamic-oxaloacetic transaminase) พบในตับ ไต และเนื้อเยื่ออื่น หากตรวจพบว่าระดับ AST สูงพบได้ในโรคหัวใจ โรคตับ ออกกำลังกายมากเกินไป

• ALT และค่า ASTสูงไม่เกิน 1.5 เท่าอาจจะพบได้ในคนปกติ
• ALT และค่า ASTอาจจะสูงขึ้นในคนอ้วนทั้งนี้เนื่องจากคนอ้วนจะมีไขมันเกาะที่ตับ เมื่อน้ำหนักลดลงค่าก็จะลดลง

โรคที่ทำให้ค่าทั้งสองสูง

• ไวรัสตับอักเสบ Viral hepatitis
• ตับอักเสบจากการดื่มสุรา
• ตับอักเสบจากยาหรือสมุนไพร
• ตับอักเสบจากโรคแพ้ภูมิ
• ไขมันฟอกตับ Fatty liver
• Inherited liver diseases
• เนื้องอกในตับ Liver tumors
• หัวใจวาย Heart failure

5. Gamma Glutamic Transpeptidase
6. Alkaline phosphatase[ALP ]
7. lactic dehydrogenase test
8. Alpha-fetoprotein

การตรวจการทำงานของตับเมื่อมีการอุดกั้นบางส่วนหรือทั้งหมดของทางเดินน้ำดี

เมื่อทางเดินน้ำดีถูกอุดกั้นบางส่วนหรือทั้งหมดจะมีการขึ้นของ enzyme ของตับเช่น

1. Gamma Glutamic Transpeptidase เป็นโปรตีนที่พบมากในตับหากตรวจพบว่าระดับ Gamma GT สูงพบได้ในโรคตับ ดื่มสุรา นิ่วในถุงน้ำดี คนอ้วน ไขมันพอกตับ
2. Alkaline phosphatase[ALP ] พบในกระดูก ลำไส้ ไต ตับและรก ค่า ALP จะสูงในภาวะที่ตับถูกทำลายหรือโรคกระดูก หัวใจวาย ไทรอยด์เป็นพิษ การเตรียมตัวการเจาะเลือดแพทย์จะแนะนำให้งดอาหาร 10-12 ชั่วโมง นอกจากนั้นอาจจะจำเป็นต้องหยุดยาที่มีผลต่อ ALP ได้แก่

• ยาปฏิชีวนะ
• ยาแก้ปวดกลุ่ม narcotics
• ยาลดความดันโลหิต methyldopa
• ยาลดความดันโลหิต propranolol
• cortisone
• ยารักษาโรคเก๊าท์ allopurinol
• ยาลดความซึมเศร้า tricyclic antidepressants
• chlorpromazine
• ยาคุมกำเนิด estrogens and progestins - oral contraceptives
• ยาแก้อักเสบ anti-inflammatory analgesics - oral
• ฮอร์โมนเพศชาย male hormones
• tranquilizers
• some antiarthritic drugs
• ยาเบาหวาน antidiabetics - oral

การตรวจ bilirubin เพื่อบอกว่ามีดีซ่านหรือไม่

ค่าปกติ

• direct bilirubin: 0 to 0.3 mg/dl
• total bilirubin: 0.3 to 1.9 mg/dl

โรคที่ทำให้เกิดดีซ่านได้แก่

• ตับอักเสบ
• ทางเดินน้ำดีถูกอุดกั้น เช่นนิ่ว เนื้องอก
• Other liver diseases,
• ตับแข็ง

ค่าปกติของผลเลือดของการตรวจตับ

• Albumin: 3.4 to 5.4 g/dL
• ALT: 5-35 IU/L
• AST: 0-35 IU/L
• ALP: 30-120 IU/L
• direct bilirubin: 0 to 0.3 mg/dl
• total bilirubin: 0.3 to 1.9 mg/dl
• Ammonia: Normal values for this test vary widely, depending upon the laboratory performing the test, the age of the patient, and the type of specimen. For example, values are somewhat higher in arterial than in venous blood.
• PT: 9-12 seconds.

โรคต่างๆที่ทำให้ผลเลือดการตรวจตับผิดปกติ

• ในกรณีที่ค่าเอนไซม์ขึ้นไม่มาก(ไม่เกิน 2เท่าของค่าปกติ)สาเหตุที่พบได้บ่อยคือภาวะไขมันพอกตับ Fatty liver เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคเบาหวาน และคนอ้วน
• ตับอักเสบเรื้อรัง เช่นไวรัสตับอักเสบเรื้อรัง ค่าเอนไซม์จะขึ้นไม่มาก
• ผู้ที่ดื่มสุราเป็นประจำ ค่าเอนไซมืจะขึ้นไม่มาก ความรุนแรงของภาวะดื่มสุราจะต้องใช้การตรวจค่าอื่นในการแปลผล ส่วนภาวะพิษจากสุราค่าเอนไซม์จะขึ้นสูง
• ยาหลายชนิดจะทำให้ค่าเอนไซม์สูงขึ้น

Albumin | Globulin | Alkaline phosphatase | AST | ALT | Bilirubin | การแข็งตัวของเลือด| Gamma Glutamic Transpeptidase | lactic dehydrogenase test | การตรวจการทำงานของตับ | Thromboplastin | Prothrombin time | การตรวจมะเร็งตับ

 

siamhealth | ผลการตรวจเลือด

Siamhealth.net